Chirurgische zorg houdt niet op bij de ingreep
Kunt u het genezingsproces optimaliseren op basis van uw protocol voor postoperatieve verbandwissels? Chirurgische zorg houdt niet op bij de ingreep. Een succesvol resultaat hangt ook af van de postoperatieve wondzorg. Wondverbanden zijn een wezenlijk onderdeel van de genezing, omdat postoperatieve wonden vatbaar zijn voor infecties en daarmee samenhangende complicaties.
Download het Consensusdocument
Traditionele protocollen voor verbandwissels kunnen de wondgenezing verstoren. Het verband wordt immers regelmatig vervangen, ongeacht of dit al dan niet nodig is. Dit kan de genezing vertragen of volledig stoppen, waardoor postoperatieve wonden worden blootgesteld aan besmetting en het risico op oppervlakkige postoperatieve wondinfecties (SSI) toeneemt. Het protocol voor postoperatieve verbandwissels moet worden aangepast aan het veranderende klinische inzicht.
Bovendien zien we in de postoperatieve wondzorg doorgaans conventionele verbanden, die typisch bestaan uit een non-woven structuur met een kleefstrook van acryl en een absorberend wondkussen. Ze zijn meestal weinig absorberend, hebben geen barrièrefunctie en veroorzaken vaak pijnlijke huidbeschadiging. Dit type verband wordt al decennialang gebruikt en de protocollen voor verbandwissels vloeien vaak gewoon voort uit het feit dat ‘het altijd zo werd gedaan’. Wanneer deze aanpak wordt gehanteerd bij slecht absorberende verbanden, die vaak moeten worden gewisseld, kan dit leiden tot besmetting, hogere kosten qua materiaal en tijd en een verstoord genezingsproces. Hoe zou een postoperatief verbandprotocol eruit moeten zien? Wat mag er van een postoperatief verband worden verlangd?
Nieuwe postoperatieve verbandprotocollen voor een optimale genezing
Een team van ervaren chirurgen boog zich over deze vragen tijdens een bijeenkomst over problemen met postoperatieve verbanden. De conclusies van hun bijeenkomst werden onlangs gepubliceerd als Incision care and dressing selection in surgical wounds: Findings from an international meeting of surgeons.
Het team besprak het concept van ongestoorde wondgenezing, dat even relevant is voor acute wonden als voor chronische wonden. De rituele verbandwissels die de bestaande protocollen voorschrijven, veroorzaken onnodige verstoring van het genezingsproces en een risico op besmetting.
Het team concludeerde unaniem dat postoperatieve verbanden te vaak worden gewisseld en dat ongestoorde genezing het beste is. De chirurgen waren het erover eens dat postoperatieve verbandwissels alleen mogen plaatsvinden als daar een klinisch relevante reden voor is, zoals:
- Verzadigd of lekkend verband
- Hevig bloeden
- Vermoedelijke lokale/systematische infectie (bijv. lokale wondpijn, roodheid, zwelling)
- Mogelijke dehiscentie
In de andere gevallen: laat het verband op zijn plaats!
Inzicht in het volledige patiëntentraject
In verband met het streven naar ongestoorde genezing wezen de chirurgen erop hoe belangrijk het is om rekening te houden met het volledige patiëntentraject. Clinici moeten zich volledig bewust zijn van de voordelen van ongestoorde genezing en daarnaast de genezingssituatie, de toestand van de patiënt en de toestand van het verband bij elke stap van het proces beoordelen. Ze zullen zich moeten richten op het concept en de voordelen van een verband op zijn plaats te laten. Een andere factor die ertoe bijdraagt dat ongestoorde genezing beter wordt aanvaard, is opleiding. De arts moet het concept en de voordelen van ongestoorde genezing op een doeltreffende manier kunnen uitleggen aan de patiënt.
Opleiding voor clinici en patiënten: toepassing in de praktijk
Rekening houden met het volledige patiëntentraject en begrijpen waarom een ongestoorde genezing moet worden aangemoedigd, is één ding. Om de theorie toe te passen in de praktijk en patiënten ervan te overtuigen dat dit het beste is, is het volgende vereist:
- Gewoonten veranderen en kiezen voor een nieuwe aanpak
- Op een andere manier naar de dingen kijken
- Meer vragen stellen.
De behoefte om meer vragen te stellen ontstaat wanneer u gaat bepalen of de wond van de patiënt al dan niet moet worden verstoord. De verleiding en gewoonte van routineuze verbandwissels zet u ertoe aan de wond na 24 uur te controleren. Maar nu moet u zich een aantal vragen stellen:
- Waarom de wond verstoren en besmetting riskeren?
- Wat zoek ik? U denkt misschien dat u op zoek bent naar tekenen van infectie, maar in normale gevallen zijn die pas enkele dagen na een chirurgische ingreep zichtbaar. Wat u na 24 uur ziet, kan worden aanzien voor een infectie, maar is veel waarschijnlijker een ontsteking: een volkomen normale reactie van het lichaam op trauma.
- Hoe vaak onderneem ik actie op basis van wat ik zie? Hoogstwaarschijnlijk is het antwoord ‘nooit’ of ‘zelden’.
Om een zinvolle verandering door te voeren, moeten clinici zich vragen stellen over protocollen en materialen. Ze moeten beginnen met hun gewoonten, praktijken en denken te veranderen. Het komt er daarbij op aan om de patiënten te leren hun verwachtingen bij te stellen en hen het belang van ongestoorde wondgenezing te doen inzien.
Een ideaal postoperatief verbandprotocol
Wat is nu een goed protocol voor verbandwissels? Volgens de World Union of Wound Healing Societies (WUWHS) komt het neer op het volgende: gebruik een verband dat lang kan worden gedragen. Heel wat bestaande protocollen voor verbandwissels zijn gebaseerd op routine, rituelen en gewoonten. Dit betekent natuurlijk dat de dingen worden gedaan volgens een vooraf bepaalde planning en een geheel van rituelen. Het betekent echter niet dat de verbanden worden gewisseld wanneer dit klinisch noodzakelijk is. De aanbeveling van de WUWHS om lang meegaande verbanden te gebruiken ondersteunt het volgende:
- Alleen verbandwissels wanneer dit klinisch vereist is
- Ongestoorde genezing
De protocollen en voorkeuren voor verbandwissels variëren. De groep van deskundigen was het erover eens dat ongestoorde wondgenezing van wezenlijk belang is en gemakkelijker wordt wanneer we minder afhankelijk zijn van de routineuze protocollen. Routineuze verbandwissels worden gezien als een breder probleem in de wondzorg en gaan voorbij aan de persoonlijke behoeften en voorkeuren van patiënten. Dit geldt zeker voor postoperatieve wonden, waar de protocollen worden toegepast ongeacht de individuele klinische behoefte. Wondzorg is een gebied met specifieke verbandbehoeften. Er moet aandacht worden besteed aan:
- Individuele behoeften en voorkeuren
- De wond, het type en de toestand ervan
- De juiste verbandkeuze; lang meegaande verbanden zijn immers ontworpen om meerdere dagen op hun plaats te blijven
Naast een aanpassing van het protocol is ook een mentaliteitsverandering nodig om van ongestoorde wondgenezing een prioriteit te maken in de postoperatieve wondzorg. Deze mentaliteitsverandering kan worden gestimuleerd door zich vragen te stellen over ‘hoe de dingen altijd werden gedaan’ en over wat u als arts doet op het moment dat u een mogelijk onnodige verbandwissel overweegt op basis van een verouderd protocol:
- Wat is het protocol voor verbandwissels?
- Hoe vaak hebt u actie ondernomen op basis van wat u zag tijdens uw postoperatieve controle?
- Zijn er tekenen dat er iets niet klopt (zijn er in het verleden tekenen geweest of controleerde u alleen op basis van het protocol)?
- Welke rol spelen verbanden – en ongestoorde genezing – bij het verminderen van het aantal SSI?
- Kan een verbandwissel het risico op besmetting vergroten?
Ongestoorde wondgenezing is mogelijk op basis van een nieuw concept dat de besluitvorming over verbandwissels ondersteunt, een aangepast protocol en materiële ondersteuning in de vorm van lang meegaande postoperatieve verbanden. Op deze manier kunnen de kosten worden verlaagd en - wat het allerbelangrijkste is - de resultaten voor de patiënt verbeterd.
Mepilex Border Post-Op
All-in-one postoperatief verband met extra flexibiliteit dat de patiënt meer mobiliteit biedt
Lees meer over het verband
